Büyükada’nın Tarihçesi – Kültürlere BeÅŸiklik Yapmış Bir Ada

Prens adalarının en büyüğü ve en çok ziyaret edileni Büyükada’nın tarihi Antik Dönem’e kadar uzanmaktadır. Antik dönemde Demonisia, Halkın Adaları olarak anılan Prens Adaları hakkında ilk bilgiler 1930 yılında Karacabey mevkiindeki Rum Ortodoks mezarlığı yakınında bulunan ve Büyük İskender’in babası Makedonya kralı II. Filip’e ait altın sikkeleri içeren Büyükada Definesi ile elde edilmiştir.

Büyükada tarihi içinde ilk olarak Bizansları ve onların Adalar’da inÅŸa ettirdikleri manastırları biliriz. Bu manastırlar sürgün edilen ve bazıları Bizans’a asla dönememiÅŸ olan imparatorlar, imparatoriçeler, patrikler sayesinde ünlenmiÅŸtir. Bizans tarihçisi Kedrenos’a göre, 569’da Ä°mparator II. Justin (565-78) kendisine Adalar’ın en büyüğünde bir saray ve bir manastır inÅŸa ettirmiÅŸtir. Büyükada, imparatorun yerleÅŸmesinden sonra Prinkipo, Prens’in Adası adını almıştır. Sonrasında takımadaların tamamına bu isim verilmiÅŸtir. Büyükada’nın tarihi önemini ilk olarak Bizans kaynaklarında bulmak mümkündür.

Yaklaşık 7 yüz yıl Bizans’ın sürgün yeri olarak kullandığı Büyükada’nın tarihçesi taht kavgaları ve siyasi anlaÅŸmazlıklar yüzünden adaya gönderilen devlet görevlilerinin gördüğü iÅŸkencelerle dolmuÅŸtur. Bizans döneminde Konstantinopolis büyük surlarla korunurken Adalar terk edilmiÅŸ ve düşman kuÅŸatmaları sırasında tahrip edilmiÅŸ. Arap istilaları ve Haçlı Seferleri ile yaÄŸmalanan adalar Osmanlı egemenliÄŸine geçince güvenli bir atmosfere kavuÅŸmuÅŸtur. Büyükada’nın tarihi içinde Osmanlı egemenliÄŸinin yeri baÅŸkadır.

Osmanlı Egemenliğindeki Adalar

İstanbul’un fethinden önce ele geçirilen Kınalıada, Burgazada ve Heybeliada’dan sonra Büyükada da Osmanlı hakimiyetine katılmıştır. Büyükada tarihi içinde Osmanlı döneminin ayrı bir önemi vardır. 1908’de II. Abdülhamit bazı devlet görevlilerini buraya yerleştirerek adanın gelişmesini sağlamış; konaklar ve yalılar inşa ettirmiştir.

Fetihten sonra artan Türk nüfusu ile birlikte bölgeye huzur gelmiÅŸtir. Adada Türkler ve Rumlar dostça yaÅŸamışlardır. 1875’te düzenlenen seferlerle adaya yerleÅŸenlerin sayısı daha da artmıştır. Büyükada’nın tarihçesi bölgeye yerleÅŸen zengin Türklerle birlikte deÄŸiÅŸmiÅŸtir. Köşkler, konaklar ve oteller yaptırılmıştır. 1984’te SIT alanı kabul edilen Büyükada Nizam ve Maden Mahalleleri üzerine kurulmuÅŸtur. Büyükada’nın tarihi öneminin yanında doÄŸal güzellikleri de ilgi çekicidir.

Dik yokuşların fazlalığı sebebiyle bisiklet ve faytonla ulaşımın sağlandığı bölgede Yorgi ve Hristos Tepesi olmak üzere iki önemli tepe bulunur. Özellikle yaz aylarında ziyaretçi akınına uğrayan Büyükada geçmişi, kültürü ve doğal güzellikleri ile yerli ve yabancı misafirlerini ağırlamaktadır. Tarihi köşkler şimdilerde Büyükada otelleri olarak hizmet vermektedir.

Bir Sürgün Lev Troçki – Büyükada Tarihi Aydınlanıyor…

Büyükada’nın tarihi sürgünlerle dolu demiştik. Adını prenslerin buralara sürgün edilmesinden alan Prens adalarından Büyükada’da Lev Troçki’nin bu bağlamda önemi büyük olmuştur.

Lev Troçki’nin 1929-1933 yılları arasında sürgün edilip yaşadığı ev adadadır. Büyükada tarihi içinde Lev Troçki’nin ayrı bir önemi vardır. Gürcü Sovyet lideri Stalin tarafından sürgüne yollanan Troçki’nin kaldığı evi Nizam mahallesindedir. 1933 yılında buradaki evinde bir suikast sonucu öldürülen eski Sovyet lideri Kızıl Ordu’nun kurucusu olarak bilinir. Büyükada tarih sahnesinde bu nedenle önemli bir konumdadır.

İstanbul İlimizin İlk Çağdaş Müzesi

Büyükada tarihçesi İstanbul’un ilk çağdaş müzesini de görmüştür. Aya Nikola mevkiindeki eski hangar alanı müzeye dönüştürülmüştür. Adaların oluşumundan günümüze tüm belgeleri, objeleri, fotoğrafları, film ve sözlü kuruluş tarihiyle birlikte ziyaretçilerine sunmaktadır. Adalar Müzesi Büyükada gezilecek yerler listelerinin ilk sırasında yer alır.

 

Adanın Dua Bekçileri Aya Yorgi Manastırı ve Kilisesi

Aya Yorgi Kilisesi’nin Büyükada tarihi içinde önemi büyüktür. Özellikle 23 Nisan ve 24 Eylül günlerinde sırf dua etmek için yüzlerce kişinin tepeye tırmandığına şahit olabilirsiniz. Ortodoks papazının idare ettiği tarihi kilise adanın en değerli yapılarından biridir.

Büyükada tarihi yerleriyle göz doldurur. Dört başı harikalar diyarı gibi güzellikle bezeli ada bugün plajları ve doğal güzellikleriyle konuklarını ağırlar.

GeçirdiÄŸi 1894 depremi ve 1900’lü yıllardaki yangından sonra hızla toparlanan Büyükada’nın 1984 yılı itibariyle tarihi ve turistik yerleri koruma altına alınmış ve baÅŸta Ä°stanbullular olmak üzere ÅŸehirlilerin kaçıp huzur buldukları kafa dinledikleri yerlerin başında gelmeye baÅŸlamıştır. Büyükada’nın tarihi yeniden ÅŸekillenmiÅŸtir.

Ada’nın Konumu – Büyükada Nerede?

Büyükada’nın tarihi ve öneminden bahsetmişken adanın konumundan da söz etmek gerekir. Marmara Denizi’nde Bostancı’dan Kartal’a kadar uzanan kıyının karşısında yer alan adalardan en büyüğü Büyükada’dır. Maden Mahallesi ve Nizam Mahallesi’nden oluşan Büyükada’nın yüzölçümü 5,5 km’dir. Kış nüfusu 10 bin iken yazın bu rakam 50 bine kadar çıkmaktadır. Son yıllarda İstanbulluların tatil merkezi olan adalarda deniz otobüsü, vapur ve motor seferlerinin sıklaştırılması da nüfusun bu kadar hareketli olmasına neden olmaktadır.

Büyükada tarihi, doÄŸal güzellikleri, yerli halkı, huzurlu atmosferi ile kültürümüzde ayrı bir yere sahiptir. Herkesin görmesi gereken bir doÄŸal zenginliktir. Büyükada otel seçeneklerinden yararlanarak bu zenginliÄŸi siz de keÅŸfedebilirsiniz. Büyükada’nın tarihi sokaklarında faytonlarla gezebilir, köşklerin fotoÄŸraflarını çekebilir, Ä°stanbul manzarasına karşı yemek yersiniz. Bu fırsatı kaçırmayın…